Bartolo Messina: "Mijn paarden? Geen halsters, gewoon vertrouwen."

De laatste jaren is er een figuur naar voren gekomen die zich ontpopt tot een van de meest authentieke en poëtische figuren in de Europese paardensport: Bartolo Messina, een kunstenaar en trainer die vrijheid tot de kern van zijn podiumtaal heeft gemaakt. Messina, het iconische gezicht van CAVALLUNA, de internationale paardensportshow die theater, muziek en techniek combineert, toert sinds 2014/2015 door Europa en betovert het publiek met zijn kenmerkende liberty dressuuract: paarden zonder teugels of halsters, enkel geleid door vertrouwen en een band die in de loop der tijd is opgebouwd.

Bartolo, geboren en getogen op Ischia, is de telg uit een familie met paarden in het DNA. Hij heeft een hoekje van het eiland omgetoverd tot een kleine oase van harmonie tussen mens en dier. Zijn "boerderij" is niet zomaar een trainingscentrum, maar een ware gemeenschap waar paarden, pony's en huisdieren in dagelijkse symbiose samenleven. Hier is zijn manier van werken geboren: zonder dwang, met respect voor het ritme en de gevoeligheden van elk individueel dier.

Op het CAVALLUNA-podium valt haar act niet alleen op door haar elegante bewegingen, maar ook door de verscheidenheid aan paarden die ze inzet: een Appaloosa-merrie, twee Tinker-paarden, twee Lusitano's, een KWPN-merrie, een Arabier en een Cartujano. Een diverse groep die een dynamische show creëert, rijk aan contrasten en ontroerende momenten.

Bartolo's kracht schuilt niet alleen in het spectaculaire karakter van zijn optredens, maar ook in de boodschap die hij op het podium brengt: een relatie met het paard gebaseerd op stille communicatie, empathie en delen. Elke beweging, elke stap, elke tempowisseling ontstaat uit een verbinding die in de loop der tijd is opgebouwd, zonder dwang. Het is geduldig, diepgaand, bijna onzichtbaar werk. Maar daarin schuilt juist de ware waarde van zijn kunst.

Messina, een verfijnde en consistente artiest, vertegenwoordigt vandaag de dag een originele en geloofwaardige stem in de paardensport. Bij hem is vrijheid niet alleen een techniek, maar een levensstijlkeuze. En de echo van die keuze, gemaakt tussen de velden van Ischia en de arena's van Europa, blijft toeschouwers overal ter wereld in vervoering brengen.

Bartolo, vertel ons de kern van deze show. Wat is de betekenis ervan en wat maakt het anders dan andere paardenshows? "Mijn kür is enorm uitdagend omdat er geen controlemiddelen zijn: geen halster, geen zadel, geen teugels. De paarden werken met mij samen op basis van afspraak, niet onder dwang. Het is een lang proces, gebaseerd op vertrouwen, waarbij ik word erkend als referentiepunt, bijna als leider binnen de kudde. Het is ethologisch en gedragsmatig werk, gebaseerd op stille communicatie."

En de paarden die je begeleiden zijn echt bijzonder... "De meeste paarden die je bij mij ziet, zijn gered uit moeilijke situaties, uit een slecht verleden, en vandaag zijn ze herboren. We hebben een ware symbiose gevonden. Daarom focus ik me nooit op kwantiteit: ik kan met acht of tien paarden werken, maar waar het om gaat is de kwaliteit van de relatie die we hebben opgebouwd. Mijn paarden werken omdat ze dat willen, omdat ze zich vrij en vredig voelen. En als ik ze naast me zie, ontspannen, zonder spanning, dan begrijp ik dat het de juiste weg is."

Je voert deze show op in heel Europa, en nu zelfs in Marokko, voor de koning. Maar je keert ook terug naar huis, naar Ischia, voor "Intrasatta". Wat betekent dat? "Ik zeg altijd: mijn paarden de wereld rondreizen, beginnend op een klein eiland in de Middellandse Zee, is een immense bron van trots. Maar thuiskomen heeft een waarde die geen enkele internationale arena kan evenaren. Optreden voor je vrienden, je familie, te midden van degenen die je hebben zien opgroeien, is een ander, intenser gevoel. Het is niet gemakkelijk, want – zoals we weten – niemand is een profeet in eigen land. Maar het idee van Sasà Improta, de jongste van de groep, moedigde ons aan om opnieuw te geloven, terug te keren en deze ervaring te delen met ons lokale publiek."

Maar een show op Ischia organiseren brengt aanzienlijke uitdagingen met zich mee, waaronder logistieke. "Absoluut. Degenen die hier wonen, weten dat paarden op een eiland een enorme opoffering is. Alleen al het voer, het hooi, het transport... alles is ongelooflijk duur. Maar we doen het met heel ons hart, want voor mij staan paarden voor sociale verlossing. In een land waar je onzichtbaar lijkt als je geen voetballer bent, heb ik een andere manier gevonden om op te vallen in paarden, en God heeft me de kans gegeven om dat op hoog niveau te doen. In september zijn we in Marokko, te gast bij de koning: een enorme eer, gezien waar we begonnen zijn."

Wat is het verschil tussen een arena met 15.000 toeschouwers en een optreden op het eiland, binnen "vriendelijke muren"? "Het verschil zit hem in de energie. Bij grote evenementen is er het spektakel, het daverende applaus. Hier is er echter menselijke warmte, de gezichten van mensen die je kennen. En ook de uitdaging om degenen die ons werk nog nooit live hebben gezien, te overtuigen van de betekenis ervan. We zijn er niet in geïnteresseerd om koste wat kost een show op te voeren. We willen een boodschap overbrengen: respect, communicatie en puur plezier tussen mens en paard. In Duitsland en Noord-Europa heerst een ware cultuur van paardensport; ze weten een getrainde artiest te onderscheiden van iemand die alleen maar improviseert. We hebben nog werk te doen, maar deze mogelijkheden dienen precies dit doel: informeren, bewustwording creëren en respect bijbrengen."

En dit alles, altijd met paarden in het middelpunt. "Altijd. Zij zijn onze weerspiegeling. En hen met sereniteit zien optreden, uit overtuiging en niet uit verplichting, is de bevestiging dat we op de goede weg zijn. Het kenbaar maken, het demonstreren, is onze missie."